- 0Votes
- 1Response
ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗΣ ΑΓ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ
Σε όλο το μήκος των2 όχθων υπάρχουν εκτεταμένες επιχώσεις και καταπατήσεις της παλαιάς κοίτης[1]
από κτίσματα, οικόπεδα, παιδικές χαρές, δρόμους . Κατά παρέκλιση των νόμων και της πάγιας νομολογίας του ΣτΕ, απειλούν την φυσικότητα του ρέματος, και εκθέτουν σε κίνδυνο την ζωή και περιουσία των παραρεμάτιων
Επιλεγμένα σημεία που περιγράφονται παρακάτω, όχι όμως και τα μόνα
ΒΛ ΕΠΙΣΥΝΑΠΡΟΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
[1] Από την μελέτη φωτοερμηνείας του ΥΠΕΝ, που με την βοήθεια των αεροφωτογραφιών του 1939, εντόπισε την παλαιά κοίτη της Πικροδάφνης πριν τις επιχώσεις και τις καταπατήσεις. Στα σχέδια που παραθέτουμε είναι χρωματισμένη με γαλάζιο χρώμα, ενώ με μπλε συνεχόμενη γραμμή καταγράφονται οι προτεινόμενες οριογραμμές. Με κίτρινο τα μονώροφα κτίσματα εντός παλαιάς κοίτης, με αποχρώσεις του πορτοκαλί τα πολυώροφα. Επάνω στα χρωματισμένα πολύγωνα αναγράφεται ο αριθμός των ορόφων πχ 1 =μονώροφα, 2= διώροφα, κλπ, καθώς και το είδος της στέγης πχ Ε= ελενιτ, Π= πλακοσκεπή, Κ= κεραμοσκεπή, κλπ
Σχετικό υλικό
(No Ratings Yet)
Loading...
Επιστημονική έρευνα για τις αντιλήψεις των πολιτών, ως προς τη διαχείριση του αστικού
ποτάμιου οικοσυστήματος Πικροδάφνης.
Στο πλαίσιο των μεταπτυχιακών σπουδών μου στο Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο,
διεξήγαγα έρευνα που σκοπό είχε τη διερεύνηση των αντιλήψεων των πολιτών, αναφορικά με
τη διαχείριση του αστικού ποτάμιου οικοσυστήματος Πικροδάφνης, του Νομού Αττικής.
Στοιχεία-τμήματα από την έρευνα παρουσιάζουμε εδώ. Η πλήρης βιβλιογραφία, επιστημονικά
στοιχεία, στατιστικοί πίνακες, πίνακες παραγοντικής ανάλυσης, το ερωτηματολόγιο, τμήμα
νομικού πλαισίου ρεμάτων και υγροτόπων, οι παράγοντες: «ευθύνες», «μελλοντική
καταστροφική διαχείριση» και «αειφόρος μελλοντική διαχείριση», διατίθενται στο κυρίως
σώμα της έρευνας.
Περιληπτικά
Η αλματώδης αύξηση του πληθυσμού των πόλεων μετά τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο, η
απουσία κεντρικού οικιστικού σχεδιασμού, η αυθαίρετη ιδιωτική και δημόσια δόμηση
πάνω σε καταπατημένες ποτάμιες εκτάσεις και η συνήθης τακτική της πολιτείας να
καλύπτει κοινόχρηστες ποτάμιες εκτάσεις, είχαν ως αποτέλεσμα, την υποβάθμιση των
αστικών ποτάμιων οικοσυστημάτων. Ενώ τα τελευταία χρόνια υπάρχει παγκόσμια τάση
αποκατάστασης, επαναφοράς και αποκάλυψης των υποβαθμισμένων ποτάμιων
οικοσυστημάτων, με μεθόδους φιλικές προς το περιβάλλον, στην Ελλάδα,
αντιμετωπίζονται ακόμη ως πεδία κατασκευής δημόσιων τσιμεντένιων έργων ή
εκτάσεις για αυθαίρετη προέκταση παρακείμενων ιδιοκτησιών, ιδιωτών ή Δήμων.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το ποτάμιο οικοσύστημα Πικροδάφνης, στη
νοτιοανατολική Αθήνα.
Με την παρούσα έρευνα, διερευνήσαμε για πρώτη φορά, τις αντιλήψεις των πολιτών της
ευρύτερης περιοχής του τελευταίου εναπομείναντος στη φυσική μορφή στην Αθήνα
οικοσυστήματος, σχετικά με την τωρινή κατάσταση και τη μελλοντική διαχείριση του
οικοσυστήματος.
Για τη διεξαγωγή της ποσοτικής έρευνας, κατασκευάστηκε ερωτηματολόγιο και
συγκεντρώθηκαν τον Μάρτιο του 2018, 37 έντυπες απαντήσεις με απλή τυχαία
δειγματοληψία και 125 σε ηλεκτρονική μορφή, με δειγματοληψία-χιονοστιβάδα. Η
στατιστική επεξεργασία, που έγινε με το πακέτο SPSS.24 της IBΜ, επικεντρώνεται σε
περιγραφικά μέτρα, παραγοντική ανάλυση για το τέταρτο τμήμα του ερωτηματολογίου
και ελέγχους συνάφειας ανεξάρτητων μεταβλητών και παραγόντων.
Βάσει των αποτελεσμάτων της έρευνας, οι πολίτες του δείγματος δεν ενημερώνονται για το
οικοσύστημα από την πολιτεία, αλλά από το διαδίκτυο και τους ενεργούς πολίτες και
επιπρόσθετα, αναγνωρίζουν σε μεγάλο βαθμό τα οφέλη από την ύπαρξη και διατήρηση
του οικοσυστήματος. Έχουν επίγνωση των αιτιών της υποβάθμισής του, για την οποία
θεωρούν ότι ευθύνονται η πολιτεία και οι πολίτες. Όμως διαφωνούν με κατασκευαστικά
έργα ή την προτεινόμενη οριοθέτηση, τα οποία θα καταστρέψουν το οικοσύστημα.
Επιθυμούν την αποκατάστασή του και την «επιστροφή» των καταπατημένων
κοινόχρηστων ρεματικών εκτάσεων.
Τα αποτελέσματα της έρευνας, μπορεί να λάβει υπόψη η πολιτεία, που σχεδιάζει την
ευθυγράμμιση (μέσω της προτεινόμενης οριοθέτησης) του ρέματος. Επίσης, μπορούν να
Σελίδα 2 από 12
αξιοποιηθούν στη συνεχή ενημέρωση των πολιτών, για τη σχεδιαζόμενη καταστροφή του
οικοσυστήματος, ώστε να ενεργήσουν για τη διάσωση και αποκατάστασή του.
Προβληματισμός για τη διεξαγωγή της έρευνας.
Ο βασικός προβληματισμός διεξαγωγής της έρευνας, προήλθε από το γεγονός ότι το ποτάμιο
οικοσύστημα Πικροδάφνης, απειλείται. Απειλείται από τη διαχρονική αδιαφορία, ανοχή και
ενοχή της πολιτείας. Επίσης, από τα εκτελούμενα και σχεδιαζόμενα έργα της πολιτείας πάνω
στο ρέμα, τις αποδεδειγμένα αυθαίρετες καταλήψεις-καταπατήσεις κοινόχρηστων ρεματικών
εκτάσεων από ιδιώτες και Δήμους και από φαινόμενα αστικής ρύπανσης.
Εννοιολογικές προσεγγίσεις
Καταπατητής δημόσιας έκτασης είναι, ο «αυτογνώμων επιλαμβανόμενος οιουδήποτε
δημοσίου κτήματος, ευρισκόμενου αναμφισβητήτως υπό την κατοχή του Δημοσίου» (ΑΝ
1539/1938).
Οριοθέτηση ρέματος, είναι η «διαδικασία και επικύρωση καθορισμού των οριογραμμών
του υδατορέματος, με στόχο την εξασφάλιση της απρόσκοπτης απορροής των επιφανειακών
νερών και την περιβαλλοντική προστασία του» (Ν. 4258/2014).
Περιβαλλοντική προστασία είναι «το σύνολο των ενεργειών, μέτρων και έργων που έχουν
στόχο την πρόληψη της υποβάθμισης του περιβάλλοντος ή την αποκατάσταση, διατήρηση ή
βελτίωσή του» (Ν.1650/86).
Αποκατάσταση (restoration) οικοσυστήματος, είναι τα μέτρα που λαμβάνονται ώστε το
οικοσύστημα να επανέλθει στην-όσο το δυνατόν-αρχική του μορφή, πριν τις
ανθρωπογενείς παρεμβάσεις (Σκούλλος, 2008).
Περιβαλλοντική συνείδηση είναι η αντίληψη και οι γνώσεις για τα περιβαλλοντικά θέματα,
οι αξίες και πεποιθήσεις κάθε ατόμου (Παπαναούμ, 1998).
Αντίληψη είναι η διαδικασία απόκτησης πληροφοριών, με την οποία, τα εισερχόμενα
ερεθίσματα, μέσω των αισθήσεων, προσωποποιούνται ή μετουσιώνονται σε αντικείμενα,
εικόνες, κτλ, ή τροποποιούν προϋπάρχουσες πληροφορίες ή γνώσεις (Βοσνιάδου, 2001).
Σελίδα 3 από 12
Παράγοντες υποβάθμισης του περιβάλλοντος.
Παράγοντες υποβάθμισης του περιβάλλοντος είναι, η έλλειψη περιβαλλοντικής παιδείας, η
έλλειψη επαρκούς κεντρικού σχεδιασμού, η στροφή των πολιτών σε οικονομικές αξίες
(Προμπονάς, 2009), καθώς και η απουσία ελέγχου και αποτελεσματικής παρέμβασης στη
χωροθέτηση των αστικών χρήσεων γης (Παπαμίχος, 1998). Επιπρόσθετα, η επιλογή
λανθασμένων προτύπων παραγωγής και κατανάλωσης, οι λανθασμένοι δείκτες ανάπτυξης
(αλόγιστος τρόπος οικονομικής μεγέθυνσης) και η αποφυγή ανάληψης ατομικών και
συλλογικών ευθυνών (Σκούλλος, 2008).
Τα αστικά ρεματικά-ποτάμια οικοσυστήματα: Προβλήματα και αιτίες
υποβάθμισής τους.
Η αξία των ποτάμιων οικοσυστημάτων είναι μεγάλη και αναγνωρίσιμη, καθώς καλύπτουν
ανάγκες ύδρευσης, άρδευσης, μεταφοράς, αναψυχής και κοινωνικής ζωής (Walsh, 2000). Το
ευνοϊκό κλίμα πλησίον των ποταμών, ήταν βασικός λόγος κατοίκησής τους από τα
αρχαία χρόνια, για αυτό, ολόκληροι πολιτισμοί αναπτύχθηκαν δίπλα τους.
Όμως, η κατακόρυφη αύξηση του πληθυσμού της γης, η εκβιομηχάνιση, η αστυφιλία και η
αστικοποίηση, αύξησαν ταυτόχρονα τον πληθυσμό των πόλεων (Booth, 2005) και έτσι,
δημιουργήθηκε αυξημένη ανάγκη των κατοίκων για γη.
Επιπλέον, η ανάγκη προσαρμογής του τόπου παραγωγής υλικών στον τόπο κατανάλωσης,
ώθησε πολλές δραστηριότητες να πιέσουν τον κορεσμένο αστικό ιστό, με συνέπεια την
αύξηση της αξίας της αστικής γης. Έτσι, οι βιομηχανίες και οι βιοτεχνίες στράφηκαν στην
αναζήτηση μικρότερου κόστους εγκατάστασης (Παπαμίχος, 1998).
Απουσία σωστού σχεδιασμού και της άναρχης οικιστικής ανάπτυξης-επέκτασης των πόλεων
(Θεοχαρόπουλος & Ματθόπουλος, 2010), οι φυσικές αδόμητες ρεματικές εκτάσεις,
αποτέλεσαν τη βέλτιστη λύση. Αρχικά, ήταν φτηνή αστική γη, συνέχεια καταπατήθηκαν
και οικοδομήθηκαν και τέλος, νομιμοποιήθηκαν και νομιμοποιούνται ακόμη μέχρι
σήμερα (Βαΐου & Καραλή, 1995).
Ωστόσω, αφού «νομιμοποιήθηκε» η στάση για χαρακτηρισμό των ρεμάτων ως εστίες
μόλυνσης, ρύπανσης και βασική αιτία πλημμυρικών φαινομένων, «έπρεπε» να
εξαφανιστούν- καναλιοποιηθούν (Βαΐου & Καραλή, 1995).
Στην Ελλάδα, τα αστικά ρεματικά και ποτάμια οικοσυστήματα, παρόλο που προστατεύονται
Σελίδα 4 από 12
από το νομικό πλαίσιο της χώρας από το 1922 (Ν. 2853/1922), το οποίο τροποποιήθηκε και
συμπληρώθηκε μέχρι σήμερα, αντιμετωπίστηκαν με αδιαφορία, κακοποίηση και
καταπάτηση.
Η πολιτεία, λόγω έλλειψης της επιβαλλόμενης και θεσμοθετημένης προστασίας και
απουσίας σωστής περιβαλλοντικής πολιτικής και πολιτικής θέλησης, αντί να προστατεύσει
τα ρέματα, συνέχισε την τακτική των καταπατητών: αφού θεώρησε πως ήταν δημόσια
έκταση, έκανε πάνω σε αυτά δημόσια έργα, κατασκευές και δρόμους ή λεωφόρους. Η με
ταχείς ρυθμούς, άναρχη και αυθαίρετη καταπάτηση κοινόχρηστων ρεματικών εκτάσεων γης
για επέκταση ιδιοκτησιών, κατέστρεψε τη φυσική τους μορφή και στένεψε την κοίτη τους
(Καραλή, 2000).
Τέλος, η νομιμοποίηση κτισμάτων και κατασκευών σε περιοχές εντός και εκτός σχεδίου
δόμησης, έγινε, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη η φέρουσα ικανότητα των
οικοσυστημάτων και τα ιδιαίτερα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά των περιοχών
αυτών. Αυτό συνέβαλε στην επιπλέον εξάπλωση των αστικών χρήσεων γης σε
περιβαλλοντικά ευαίσθητες περιοχές, όπως δάση, υγρότοποι, ρεματικές εκτάσεις. Συνέχεια,
πραγματοποιήθηκαν επεκτάσεις των πόλεων, πάνω στις προϋπάρχουσες χωροθετημένες
επιλογές (Καραμέρης, 2008). Έτσι, εξαφανίστηκαν ή υποβαθμίστηκαν τα αστικά ρεματικά
οικοσυστήματα.
Η πολιτεία, παρά τη διεθνή τάση αποκατάστασης των ποταμών, βασιζόμενη σε τεχνικά και
οικονομικά κριτήρια, θεωρεί τα ποτάμια και τα ρέματα «ως αντικείμενο δημοσίων έργων»
και νομιμοποιεί καταπατημένες δημόσιες εκτάσεις (Βαΐου & Καραλή, 1995).
Επιπλέον, εξακολουθεί να υποβιβάζει το ρόλο των ρεμάτων, αντιμετωπίζοντας τις ρεματικές
εκτάσεις ως παραμελημένες και άχρηστες-οι οποίες όμως κρύβουν μεγάλη εδαφική αξία-και
εντείνει τις προσπάθειές της να αστικοποιηθούν (Καραλή, 2000), χωροθετώντας πάνω τους
χρήσεις ασύμβατες με το οικοσύστημα.
Τα κυριότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει το αστικό ποτάμιο οικοσύστημα
Πικροδάφνης, από την αστικοποίηση και τις λανθασμένες παρεμβάσεις, είναι, η
καταπάτηση τμημάτων του, το μπάζωμα των πρανών και της κοίτης και η εξαφάνιση
της παραρεμάτιας ζώνης (Δημητρίου, 2013).
Σελίδα 5 από 12
Νέες τάσεις διαχείρισης των αστικών ποτάμιων οικοσυστημάτων
Το European Environment Agency (EEA), σχετικά με το ρόλο των «πράσινων υποδομών»
στην αντιπλημμυρική προστασία των Ευρωπαϊκών πόλεων, θεωρεί ότι, οι ανθρώπινες
παρεμβάσεις (αστικοποίηση, μετατροπή χρήσεων υγροτόπων σε δομήσιμη ή γεωργική γη,
υποβάθμιση εδάφους, εκτροπή ποταμών), αφενός υποβαθμίζουν τη βιοποικιλότητα των
ποτάμιων οικοσυστημάτων και αφετέρου, είναι αιτία πλημμυρών.
Επίσης, υπογραμμίζει πως, οι ήπιες περιβαλλοντικά παρεμβάσεις, όπως η αποκατάσταση της
κοίτης των ποταμών και η βιώσιμη διαχείριση των υγροτόπων, συμβάλλουν στη «φωλίαση»
της πανίδας, στη δημιουργία πράσινων διαδρομών αναψυχής, στη δέσμευση των αερίων του
θερμοκηπίου και στον εμπλουτισμό του υδροφόρου ορίζοντα.
Επιπλέον, η Καραλή (2000), αναφέρει πως, απαιτείται λογική επέμβαση στα ρέματα, με
ταυτόχρονη προστασία και αξιοποίηση της παραρεμάτιας περιοχής, λαμβάνοντας
υπόψη το σύνολο του ρέματος, την προστασία και την αποκατάστασή του.
Το αστικό ποτάμιο οικοσύστημα Πικροδάφνης, είναι ο μοναδικός γραμμικός πνεύμονας
πρασίνου και σπάνιο ενδιαίτημα, στην έντονα αστικοποιημένη περιοχή (Περιφέρεια
Αττικής, 2015). Έχει τη δυνατότητα να αναστρέψει την περιβαλλοντική υποβάθμιση της
περιοχής και επιπλέον, να συμβάλλει στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής,
κατά την οποία, αστικοί χώροι με πυκνή δόμηση και έλλειψη πρασίνου, είναι αδύνατο
να επιβιώσουν.
Το μέγεθος καταπάτησης του οικοσυστήματος.
Για το συγκεκριμένο ποτάμιο οικοσύστημα, το 2016, προσδιορίστηκαν η κοίτη και τα πρανή
του, από τη Λεωφόρο Βουλιαγμένης μέχρι την εκβολή, με βάση τις φωτοερμηνείες
αεροφωτογραφιών του έτους 1939, πριν οι ανθρωπογενείς παρεμβάσεις αλλοιώσουν το
φυσικό του χαρακτήρα. Εκεί, αποκαλύπτεται το τεράστιο μέγεθος καταπάτησής του από
ιδιώτες και Δήμους (Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αττικής,2016). Η τοποθέτηση των
οχθιογραμμών της ιστορικής κοίτης του 1939 πάνω σε υπόβαθρο του σημερινού χάρτη της
περιοχής, έδειξε σημαντικό αριθμό κτισμάτων εντός της κοίτης (Πίνακας, 1). Επιπλέον,
μεγάλος αριθμός υφιστάμενων κτισμάτων, δεν έχει τις νόμιμες αποστάσεις από το ρέμα
Πικροδάφνης (Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αττικής, 2016·Περιφέρεια Αττικής, 2016).
Σελίδα 6 από 12
Δήμος
Αλίμου
Δήμος
Π. Φαλήρου
Δήμος
Αγίου Δημητρίου
Πολυκατοικίες (3-7 ορόφων) 5 36
Διώροφα 2 23
Μονοκατοικίες 3 28 54
Πηγάδι 1 2
Κτίσματα με στέγη ΕΛΕΝΙΤ 24 66
Κτίσματα με σκεπή λαμαρίνα 7 8
Κεραμοσκεπή κτίσματα 4 7
Γήπεδα μπάσκετ 3
Φούρνος 1
Κέντρο νεότητας 1
Παιδικές χαρές 2
Πίνακας 1. Κατασκευές εντός της ιστορικής κοίτης (Πηγή: Περιφέρεια Αττικής, 2016).
Επιπρόσθετα, μεγάλο πλήθος οδών ή τμήματα αυτών έχουν κατασκευαστεί εντός της
ιστορικής κοίτης (Πίνακας 2) και ακόμη, ολόκληρα ΟΤ ή τμήματα ΟΤ έχουν ρυμοτομηθεί
εντός της κοίτης του ρέματος (Πίνακας 3).
Δήμος Κατασκευή οδών ή τμήματος αυτών εντός της ιστορικής κοίτης
Αλίμου Έλλης, Λεωφόρος Αμφιθέας.
Παλαιού
Φαλήρου
Περικλέους, Αριστείδου, Πικροδάφνης, Ηπείρου, Αρματολών, Λυκούργου,
Αρχιμήδους, Σαχτούρη.
Αγίου
Δημητρίου
Θεσσαλονίκης, Δοϊράνης, Θράκης, Χίου, Αιγίνης, Ήρας, Κέκροπος, Εθνάρχου
Μακαρίου, Οδυσσέως, Ανάφης, Ξάνθης, Λυσιστράτους, Σπετσών, Ρίμινι,
Ανδρούτσου, Λεωφόρος Αγ. Δημητρίου, Ζαμπέτα, Πλαπούτα, Σκοπέλου,
Ευρυτανίας, Εριφύλης, Φαρσάλων, Φαιάκων, Πικροδάφνης–δεξιά, Ιατρίδου,
Πικροδάφνης–αριστερά, Ανδρίτσαινας, Παντελίδου, Ίριδος, Θερμοπυλών,
Εδέσσης, Λέσβου, Σερίφου, Τήνου, Λαρίσης, Χατζηβασιλείου – πεζόδρομος,
Φιλιατρών, Ματρόζου.
Πίνακας 2. Κατασκευή οδών ή τμημάτων αυτών, εντός της ιστορικής κοίτης (Πηγή: Περιφέρεια
Αττικής, 2016).
Σελίδα 7 από 12
Δήμος Οικοδομικά Τετράγωνα εντός της κοίτης
Αλίμου Ο.Τ.10Α και κοινόχρηστοι χώροι (Κ.Χ.) ανάντη του Ο.Τ.1
Παλαιού
Φαλήρου
Ο.Τ.20, Ο.Τ.34, Κ.Χ. ανάντη του Ο.Τ.48, Ο.Τ.409, Ο.Τ.425,, Κ.Χ. στην Οδό
Σωκράτους, Κ.Χ. στις οδούς : Σωκράτους –Αρχιμήδους- Κουντουριώτη,
Ο.Τ.419.
Αγίου
Δημητρίου
1059-1080-1081-1086-1087-1088-1091-1205-1261-1264-1289-1291-1293-
1061-1078-1252-1256-1259-1261-1264-1265-1268-1271-1272-854-705-706-
708-709-710-711-712-713α-713-714-715-716-725-726-740-741-742-753β-
753-753α-535-1286-1285-1284-1281-1279-1276.
Πίνακας 3. ΟΤ εντός της ιστορικής κοίτης του ρέματος Πικροδάφνης (Πηγή: Περιφέρεια Αττικής,
2016).
Άρα, η πολιτεία, απέδειξε ότι τα φυσικά πρανή, μετατράπηκαν σε απότομα λόγω των
ανεξέλεγκτων αποθέσεων και επιχωματώσεων. Όμως, επικροτεί τους αυθαίρετα κατόχους
κοινόχρηστης ρεματικής έκτασης, αφού με την υπό διαβούλευση οριοθέτηση, σκοπεύει
να προστατεύσει τις δημόσιες και ιδιωτικές κατασκευές, οι οποίες είναι κατασκευασμένες
πάνω στις προαναφερόμενες ρεματικές εκτάσεις και αποτελούν αυθαίρετες προεκτάσεις των
γειτονικών οικοπέδων.
Σελίδα 8 από 12
«Εργασία αξιολόγησης πρότασης οριοθέτησης– διευθέτησης του ρέματος
Πικροδάφνης», Λουπασάκης, Τσαγγαράτος, & Γρηγοράκου, 2016.
Ο Δήμος Αγίου Δημητρίου Αττικής, ανέθεσε στο ΕΜΠ, μέσω του ειδικού λογαριασμού
κονδυλίων έρευνας, μελέτη με τίτλο: «Εργασία αξιολόγησης πρότασης οριοθέτησης–
διευθέτησης του ρέματος Πικροδάφνης». Τον Μάιο του 2016, ανακοινώθηκαν τα
αποτελέσματα του ερευνητικού προγράμματος. Σύμφωνα με αυτό, η ερευνητική ομάδα
διαφωνεί συνολικά με την προτεινόμενη οριοθέτηση/ έργα (Λουπασάκης, Τσαγγαράτος,
& Γρηγοράκου, 2016).
Η εργασία αξιολόγησης του ΕΜΠ μεταξύ πολλών άλλων:
Δίνει μεγάλη βαρύτητα στην αναγνώριση και λεπτομερή χαρτογράφηση των ανθρωπογενών
επεμβάσεων και στην απομάκρυνση των ανθρωπογενών αποθέσεων από τα πρανή, διότι όσο πιο
κοντά επανέλθει το ρέμα στην αρχική του κοίτη, τόσο λιγότερες και οικονομικότερες τεχνικές
παρεμβάσεις θα χρειαστεί.
Αποδεικνύει ότι, για την ασφαλή λειτουργία του ρέματος, απαιτούνται επεμβάσεις σε ορισμένες
μόνον θέσεις υψηλής επικινδυνότητας που, με τα σημερινά εργαλεία της επιστήμης, είναι δυνατόν
να γίνουν με μεθόδους ήπιες, φιλικές προς το περιβάλλον και να μην υποβαθμίσουν την οικολογική
αξία του ρέματος. Λύσεις εντέλει οικονομικότερες από αυτές που προτείνονται στη ΜΠΕ, σύμφωνα
με την οποία θα επέλθει πρακτικά, συνολικός εγκιβωτισμός του Ρέματος, στένεμα της κοίτης του
και μετατροπή του σε ανοικτό οχετό.
Αναδεικνύει την παράβλεψη της μεγάλης περιβαλλοντικής πίεσης που δέχεται το ρέμα, από
ανθρωπογενείς αποθέσεις και επεμβάσεις, οι οποίες σήμερα διαμορφώνουν μεγάλα μήκη των
πρανών του ρέματος (δηλαδή επιχώσεις που έχουν όλα αυτά τα χρόνια δημιουργηθεί και αποτεθεί
στο ρέμα για τη διαμόρφωση ή επέκταση ιδιοκτησιών, κτίσματα αμφισβητούμενης νομιμότητας,
τεχνικά έργα λάθος χωροθετημένα κλπ). Μάλιστα, αναφέρει ότι οι ανθρωπογενείς αποθέσεις, βάση
αυτοψίας, υπάρχουν σε πολύ μεγαλύτερη έκταση από αυτή που αποτυπώνεται στο γεωλογικό χάρτη
της οριστικής Γεωλογικής Μελέτης (Δίκτυο Πολιτών για τη διάσωση του Ρέματος της
Πικροδάφνης, 2016)
Σελίδα 9 από 12
Τα ερευνητικά ερωτήματα της πραγματοποιηθείσας έρευνας.
1. Οι πηγές ενημέρωσης των πολιτών, για θέματα του οικοσυστήματος.
2. Τα οφέλη από τη διατήρηση και προστασία του οικοσυστήματος για τη
βιοποικιλότητα και τον άνθρωπο.
3. Τα κυριότερα προβλήματα του οικοσυστήματος
4. Τους υπεύθυνους της σημερινής κατάστασης του οικοσυστήματος .
5. Τις αιτίες υποβάθμισης του οικοσυστήματος.
6. Τη θέση τους σχετικά με τις καταπατήσεις τμημάτων του οικοσυστήματος.
7. Τις αναμενόμενες επιπτώσεις στο οικοσύστημα από τα προτεινόμενα και εκτελούμενα
έργα .
8. Τους παράγοντες που συνέβαλαν να διασωθεί μέχρι σήμερα σε φυσική μορφή, τμήμα
του οικοσυστήματος.
Συμπεράσματα.
Στο κυρίως σώμα της διπλωματικής εργασίας αποτυπώνονται ποσοστιαία και γραφικά τα
συμπεράσματα ανά ερώτημα και γίνεται παραγοντική ανάλυση και διασταύρωση μεταξύ των
μεταβλητών/παραγόντων: «ευθύνες», «μελλοντική καταστροφική διαχείριση» και
«αειφόρος μελλοντική διαχείριση».
Περιληπτικά, βάσει των αποτελεσμάτων της έρευνας, οι πολίτες του δείγματος δεν
ενημερώνονται για το οικοσύστημα από την πολιτεία, αλλά από το διαδίκτυο και τους
ενεργούς πολίτες και επιπρόσθετα, αναγνωρίζουν σε μεγάλο βαθμό τα οφέλη από την
ύπαρξη και διατήρηση του οικοσυστήματος. Έχουν επίγνωση των αιτιών της
υποβάθμισής του, για την οποία θεωρούν ότι ευθύνονται η πολιτεία και οι πολίτες.
Όμως διαφωνούν με κατασκευαστικά έργα ή την προτεινόμενη οριοθέτηση, τα οποία θα
καταστρέψουν το οικοσύστημα. Επιθυμούν την αποκατάστασή του και την
«επιστροφή» των καταπατημένων κοινόχρηστων ρεματικών εκτάσεων.
Σελίδα 10 από 12
Συζήτηση συμπερασμάτων-Προτάσεις.
Η σημερινή θέση της πολιτείας για το συγκεκριμένο οικοσύστημα, είναι η ίδια που είχε
τα τελευταία εξήντα χρόνια για τα αστικά ποτάμια και ρεματικά οικοσυστήμα. Αυτή
περικλείεται από τις λέξεις: καταπάτηση, οικοπεδοποίηση, ρύπανση-μόλυνση,
υπογειοποίηση, τσιμεντάρισμα, οδοποίηση, εγκατάλειψη, φτηνής αξίας γη για δημόσια
έργα ή «αντικείμενο δημοσίων έργων (Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αττικής, 2016·Βαΐου &
Καραλή, 1995· Booth, 2005·Θεοχαρόπουλος & Ματθόπουλος, 2010·Feyen et al.,
2008·Καραλή, 2000·Καραμέρης, 2008· Περιφέρεια Αττικής, 2016·Walsh et al., 2005).
Οι αστικές κοινόχρηστες ποτάμιες ή ρεματικές εκτάσεις, δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται
με οικονομικά κριτήρια. Απαιτούνται περιβαλλοντικές, κοινωνικές και αισθητικές
μεταβλητές, με έναν ευρύτερο σχεδιασμό, ο οποίος θα στηρίζετε στις αρχές της
αειφορίας.
Ο Δημητρίου (2013), αναφέρει πως, το ρέμα Πικροδάφνης έχει ακόμα τη δυνατότητα
αποκατάστασης, ώστε να προστατευθεί και διατηρηθεί ως το τελευταίο φυσικό
υγροσκοπικό στοιχείο της Αθήνας. Αναφέρει πως, ο ρόλος των αστικών ρεμάτων που
έχουν διατηρηθεί σε φυσική μορφή είναι πολύ σημαντικός, για αυτό, πρέπει να
διανοιχθεί και να του αποδοθούν τα τμήματα της παραρεμάτιας ζώνης που του
ανήκουν. Επίσης, να μην εφαρμοστεί η αποτυχημένη μέθοδος ευθυγράμμισης-
τσιμεντοποίησης και τονίζει ότι, η διατήρηση των μαιανδρισμών του ρέματος, είναι
πρωταρχικό ζητούμενο, αφού συμβάλλουν στη μείωση της ορμής και της ταχύτητας
ροής των υδάτων. Τέλος, να γίνουν ελάχιστες φιλοπεριβαλλοντικές παρεμβάσεις, όπου
απαιτούνται.
Επιπρόσθετα, οι Μπλιώνης και Τρεμόπουλος (2017), θεωρούν ότι, η ευθυγράμμιση και
τσιμεντοποίηση των ρεμάτων, με χρήση συρματοκιβωτίων ή μπετόν, αποτελεί πλέον
παρελθόν. Εξάλλου, το EEA, συστήνει ήπιες περιβαλλοντικά επεμβάσεις, ώστε να
μην καταστραφούν οι υγρότοποι που φιλοξενούν σπάνια είδη πανίδας και χλωρίδας,
οι οποίοι συμβάλλουν και στη βελτίωση του αστικού μικροκλίματος (European
Commision, 2014).
Η προστασία, ανάδειξη και αποκατάσταση του οικοσυστήματος, αποφέρει οφέλη
στην πανίδα και στη χλωρίδα της περιοχής και φυσικά τους πολίτες. Όμως, εκτός και από
την αισθητική αναβάθμιση της περιοχής, θα μπορούσε να είναι σημείο εκπαίδευσης
Σελίδα 11 από 12
των μαθητών για το περιβάλλον και την αειφορία (Δημητρίου κ. συν., 2014), ώστε να
αποκτήσουν περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση (Karameris et al., 2006).
Ακόμα, η τήρηση της νομοθεσίας και η συμβολή της τεχνολογίας (Δημητρίου,
2005·Παπαϊωάννου κ. συν., 1998·Σπυροπούλου, 2009), μπορούν να συμβάλλουν στην
προστασία και διατήρηση του οικοσυστήματος. Επιπλέον, η αποκατάσταση της κοίτης
του ρέματος, με την απομάκρυνση των ανθρωπογενών επιχωματώσεων (European
Commision, 2014), θα δημιουργήσει προϋποθέσεις ανάσχεσης της συνεχιζόμενης
υποβάθμισης της βιοποικιλότητας και παράλληλα, ενίσχυσης του αντιπλημμυρικού του
χαρακτήρα.
Η υπέρβαση της φέρουσας χωρικής ικανότητας, προκαλεί αλλοιώσεις στο
οικοσύστημα, ανάλογη της πίεσης που δέχεται. Ο άνθρωπος αποτελεί μέρος του
οικοσυστήματος και οποιαδήποτε μεταβολή επέλθει στο οικοσύστημα, θα επηρεάσει
και τον ίδιο. Προς τούτο, η προστασία του περιβάλλοντος, απαιτεί διαμόρφωση
ηθικών αρχών, προσανατολισμένων στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον, οι
οποίες να είναι αποδεχτές από το κοινωνικό σύνολο (Θεοχαρόπουλος &
Ματθόπουλος, 2010).
Η Δημητρίου (2014), αναφέρει πως, οι πολίτες, επειδή δεν έχουν πλήρη ενημέρωση,
αγνοούν ότι οι ανθρώπινες επεμβάσεις στη φύση επηρεάζουν και την ποιότητα του
περιβάλλοντός τους. Η ευαισθητοποίηση και δραστηριοποίησή τους μέσω της
«καλλιέργειας της αίσθησης της ατομικής περιβαλλοντικής ευθύνης», θα συμβάλλει στην
επίλυση των περιβαλλοντικών προβλημάτων.
Σελίδα 12 από 12
Αντί επιλόγου.
Η προστασία του ποτάμιου οικοσυστήματος Πικροδάφνης, αποτελεί μείζον πολιτικό
θέμα. Επιτάσσει την αποστροφή των πελατειακών σχέσεων, την πρόκριση
περιβαλλοντικών και κοινωνικών κριτηρίων και την τροποποίηση των εφαρμοζόμενων
καταστροφικών προσεγγίσεων και πρακτικών (Βαΐου & Καραλή, 1995).
Η πολιτεία, πρέπει να αποδεχθεί και να εφαρμόσει τις σύγχρονες τάσεις και
μεθόδους διαχείρισης και αποκατάστασης των αστικών ποτάμιων και ρεματικών
οικοσυστημάτων.
Να μην εφαρμοστεί η αποτυχημένη μέθοδος ευθυγράμμισης-τσιμεντοποίησης του
οικοσυστήματος (μέσω της προτεινόμενης οριοθέτησης του οικοσυστήματος ως
αγωγός) και να διατηρηθούν οι μαιανδρισμοί του ρέματος.
Επιπλέον, να αποδοθούν-«επιστραφούν» οι καταπατημένες ρεματικές εκτάσεις και
επιπρόσθετα, να προστατευθούν και να αξιοποιηθούν οι παραρεμάτιες εκτάσεις
(Καραλή, 2000). Ακόμη, να τεθούν περιορισμοί στη δόμηση, σε βάθος τουλάχιστον
των δύο ζωνών προστασίας από το ρέμα, όπως προέβλεπε η «Ειδική περιβαλλοντική
μελέτη για την προστασία και ανάδειξη του ρέματος Πικροδάφνης Ν. Αττικής και
της ευρύτερης περιοχής» (ΥΠΕΧΩΔΕ-ΔΕΕΑΠ, 1997).
Κυριακή 11 Ιούλη, 2021.
20 Ιουλίου 2021 στις 19:05