ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΕΙΣ ΕΡΓΩΝ & ΔΡΑΣΕΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ

Ο Πανελλήνιος Σύλλογος Φοιτητών-τριών και Αποφοίτων προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας» του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου (Ε.Α.Π.) μελέτησε με τη δέουσα προσοχή το κείμενο διαβούλευσης της Περιφέρειας Κρήτης σχετικά με την «Περιφερειακή Στρατηγική & και το Επιχειρησιακό Σχέδιο για την Κοινωνική Οικονομία» και καταθέτει τα σχόλια και τις προτάσεις του.

Σε πρώτο επίπεδο ως Σύλλογος, χαιρετίζουμε την Περιφέρεια Κρήτης για την κατάρτιση της Πρότασης Περιφερειακής Στρατηγικής και Επιχειρηματικού Σχεδίου για την Κοινωνική Οικονομία. Ιδιαίτερα εξαιτίας του γεγονότος ότι σε εθνικό και τοπικό επίπεδο παρατηρείται από τη μεριά της πολιτείας μεγάλη υστέρηση ή/και παντελής έλλειψη υποστηρικτικών δημόσιων πολιτικών προς τους υφιστάμενους φορείς Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας (ΚΑΛΟ)στις διαφορετικές οργανωτικές μορφές που αυτές δραστηριοποιούνται (βάσει του ν.4430/2016). Πολύ περισσότερο καθώς είναι γνωστό ότι οι φορείς της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας αντιμετωπίζουν κατά κανόνα παράλογους αποκλεισμούς, όπως αυτή της πρόσφατης εξαίρεσης ένταξής τους στις επιχειρήσεις που πλήττονται από τον COVID-19 (Κ.Υ.Α 39162 ΕΞ 2020 – ΦΕΚ 1457/Β/16-4-2020).

Την τελευταία δεκαετία, η ανάδυση ποικιλόμορφων πρωτοβουλιών του τομέα της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας στη χώρα μας είναι πρωτίστως γέννημα της κρίσης και της ανάγκης των πολιτών «να πάρουν τη ζωή τους στα χέρια τους», δημιουργώντας ένα παραγωγικό μοντέλο που έχει στο επίκεντρό του τον σεβασμό στον άνθρωπο, το περιβάλλον και τις ανάγκες της κοινωνίας. Πρόκειται για ένα μοντέλο που στον πυρήνα του βρίσκονται οι αξίες της Αλληλεγγύης, της ισότητας, της συμμετοχικότητας και του σεβασμού στη διαφορετικότητα και όχι το κέρδος ως αυτοσκοπό.

Συμφωνούμε πλήρως με την προσέγγιση της Περιφέρειας (σελ. 13) ότι «η Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία δεν πρέπει και δεν μπορεί να αντικαταστήσει (ή να υποκαταστήσει) ούτε τον δημόσιο τομέα ούτε τον ιδιωτικό τομέα». Τονίζουμε, όμως, ότι η Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία δεν ακολουθεί φιλοσοφίες και πρακτικές των ιδιωτικών επιχειρήσεων για μεγιστοποίηση του κέρδους, αλλά προτάσσει το συνεταιρίζεσθαι βάσει των αρχών της ηθικής επιχειρηματικότητας που έχει στο επίκεντρό της την επιβίωση του ανθρώπου και της κοινότητας. Πρόκειται, δηλαδή, για τον τρίτο τομέα της Οικονομίας ο οποίος συστηματικά απουσιάζει από τις μέχρι τώρα δράσεις επιχειρηματικότητας (προώθηση, υποστήριξη, συνεργασία κ.α.) τόσο της Περιφέρειας Κρήτης, όσο και των Δήμων του νησιού.

Η χώρα μας και στην προκειμένη περίπτωση η Περιφέρεια της Κρήτης, οφείλουν να ακολουθήσουν το παράδειγμα των περισσότερων Ευρωπαϊκών χωρών, οι οποίες τοποθετούν και αναγνωρίζουν την Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία, ως τον τρίτο τομέα της οικονομίας, ο οποίος αποτελεί σε πολλές περιπτώσεις ένα μοντέλο επίλυσης σοβαρών προβλημάτων όπως η ανεργία, ο κοινωνικός αποκλεισμός, η έλλειψη περιβαλλοντικής συνείδησης κ.α..

Ως Σύλλογος επιθυμούμε να υπογραμμίσουμε ότι βασικό ζήτημα της κάθε προσπάθειας για ενίσχυση της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας είναι η διαφύλαξη των αξιών που ενσωματώνονται και εκφράζονται μέσα από τις πρακτικές της δημοκρατικής και οριζόντιας διακυβέρνησης, της αυτοδιαχείρισης, της ισότητας, της αλληλεγγύης, της κοινωνικής και περιβαλλοντικής δικαιοσύνης. Αυτές οι αξίες και οι πρακτικές που πρεσβεύει η Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία, χρειάζεται να διαφυλαχτούν και να ενισχυθούν προκειμένου να μην επαναληφθούν παθογένειες του παρελθόντος, με τη δημιουργία φορέων που μοναδικό σκοπό θα έχουν την άντληση κεφαλαίων δίχως να εφαρμόζουν τις διεθνείς συνεταιριστικές αρχές.

Ένα δεύτερο σημείο που χρειάζεται να εστιάσει την προσοχή της η Περιφέρεια αφορά στον περιορισμό και την απλοποίηση της γραφειοκρατίας με την οποία έρχονται αντιμέτωποι οι φορείς ΚΑΛΟ σε κάθε προσπάθεια συναλλαγής με το Ελληνικό Δημόσιο. Οι πρακτικές αυτές λειτουργούν αποτρεπτικά στο να εμπλακούν σε διαδικασίες διεκδίκησης ενισχύσεων (χρηματοδοτικά εργαλεία κ.α.) και αυτό έχει ως αποτέλεσμα συχνά να οδηγούνται σε οικονομικό στραγγαλισμό.

Μας βρίσκουν σύμφωνους οι πρωτοβουλίες που προτείνονται σχετικά με τη δημιουργία θερμοκοιτίδας, τις Δημόσιες Συμβάσεις Κοινωνικής Αναφοράς, τις Συμβάσεις δωρεάν παραχώρησης κινητών και ακίνητων περιουσιακών στοιχείων, τις Προγραμματικές Συμβάσεις, τα social vouchers από ΟΤΑ με αποδέκτες τους δημότες, τη λειτουργία Περιφερειακού Ταμείου Ενίσχυσης της Κ.ΑΛ.Ο.

Παράλληλα προτείνουμε:

• Διατήρηση και σταθερή χρήση του όρου «Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία» ως την πλέον αντιπροσωπευτική για την αναγνώριση και αποτύπωση του πεδίου και αποτελεί την ορολογία που χρησιμοποιεί σε όλες τις σχετικές αποφάσεις και οδηγίες της η Ευρωπαϊκή Ένωση.
• Διατήρηση και ενίσχυση της δράσης των υφιστάμενων δύο Κέντρων Στήριξης Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας που εδρεύουν στους Νομούς Χανίων και Ηρακλείου, τα οποία με τη γνώση του πεδίου και τη συσσωρευμένη εμπειρία τους μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά στη διάδοση και εξάπλωση της ΚΑΛΟ.
• Συνεργασία της Περιφέρειας με την Τοπική Επιτροπή του Συλλόγου μας στην Κρήτη, η οποία διαθέτει την απαραίτητη κατάρτιση, τεχνογνωσία και εμπειρία γύρω από τα θέματα της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας.
• Συνεργασία με φορείς όπως τα επιμελητήρια (εμπορικό, οικονομικό), τριτοβάθμια ιδρύματα και τις συνεταιριστικές τράπεζες, με στόχο τόσο τη διάδοση της κουλτούρας του συνεργατισμού, όσο και την υποστήριξη των επιχειρήσεων της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας.
• Διευκόλυνση και απλοποίηση της πρόσβασης των υφιστάμενων φορέων ΚΑΛΟ σε πηγές χρηματοδότησης. Η ενεργοποίηση ενός μηχανισμού μικρο-χρηματοδότησης για τις επιχειρήσεις ΚΑΛΟ μπορεί να λειτουργήσει θετικά στη δημιουργία ενός οικοσυστήματος που θα πολλαπλασιάσει τον κοινωνικό αντίκτυπο που αυτές οι επιχειρήσεις παράγουν.
• Η Περιφέρεια θα μπορούσε να διαδραματίσει ενεργό ρόλο αρχικά στην ανάπτυξη και διάδοση της συνεταιριστικής κουλτούρας αναδεικνύοντας και αξιοποιώντας παραδείγματα καλών πρακτικών από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με τρόπους όπως λειτουργία μόνιμων εκθεσιακών κέντρων, παρουσιάσεων και ημερίδων των διαφορετικών μορφών των φορέων ΚΑΛΟ.

Ως Σύλλογος Μεταπτυχιακών Φοιτητών-τριώ και Αποφοίτων ΚΑΛΟ του ΕΑΠ εκφράζουμε την πεποίθηση ότι οι προτάσεις μας θα αποτελέσουν πυρήνα στη δημιουργία ενός ουσιαστικού και λειτουργικού πλαισίου για την ανάπτυξη της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας στην Κρήτη και ευελπιστούμε σε αγαστή συνεργασία.